Kresy -skąd się wzięli Sami Swoi

[ATomek]

"a w Krużewnikach byl?" - zapytał niedawno na forum w jednym z podróżniczych wątków Mirkosławski.

a był ! - odpowiadam, ale w swoim wątku, bo czasami celem jest jechać, a czasem być.
Bo każdy żyje jak umie.

Choć miałem wcześniej możliwość, to wizytę w Krużewnikach- Boryczówce odkładałem. Nie byłem gotów, jeszcze nie teraz..
Bałem się konfrontacji wizji świata utrwalonego w mojej świadomości, niemal mitycznego,
ze światem realnym.

"Sami Swoi" to czysta, szara CODZIENNOŚĆ. Ona stanowi trzon Kresów i je wypełnia.
Każda chwila przeżyta z trudem i namaszczeniem: praca, posiłek, zabawa, rodzina, ojczyzna, wiara a nawet umieranie ma tam swoisty sens.

Planowałem i wyobrażałem sobie to, co pozostało po wyjeździe stąd Kargula i Pawlaka.
Wszak świat tworzą ludzie żyjący i wspomnienia po ich przodkach.

Podobnie jak postacie Kargula i Pawlaka zżyte ze sobą dolą i niedolą stały się stereotypem Kresowiaków, tak w miarę poznawania historii Krużewników- folwarku, młyna, kościoła- zdałem sobie sprawę, że jest ona identyczna jak setek innych wsi i miasteczek -dzisiaj niestety Kresowych- z którymi się zetknąłem i może posłużyć za symbol. To pierwsze odkrycie po którym odetchnąłem z ulgą.
Bałem się, że będzie takie infantylne, jak niektóre utrwalane obrazy.

W przeciwieństwie do wielu polskich osad, po których został zaledwie przydrożny krzyż, kapliczka na rozstajach, szczątki mostka lub zwykła plątanina zarastających dróg, pamięć o Boryczówce przetrwała dzięki Andrzejowi Mularczykowi i jego powieściom.

Wieś wzięła początek jako folwark Karmelitów, z królewskiego nadania w XVIIw.
Księgi parafialne prowadzone od 1784r. W 1921roku 801 mieszkańców żyło w 162 gospodarstwach. 709 Polaków, 4 Rusinów, 11 Żydów.

Czy jest sens szukać czegoś we wsi, z której wyjechali nasi bohaterowie?
Czego ja tu szukam? Czyichś wspomnień z minionego, beztroskiego dzieciństwa sprzed ponad stu lat?



Ano, posłuchaj ty, co mam ja tobie do opowiedzenia na początek drogi

zwiniecz 077.jpg

A droga miała być długa, przez pole, błoto, las. A wieś miałem zobaczyć wyjeżdżając z leśnej przecinki z Poddębiny. wprost na Krowienieckie pola i Wyklęki.

Dalej zielona Szwabówka, co to na niej zieleń, jakiej nigdzie nie uwidzisz

zwiniecz 060.jpg

zwiniecz 063.jpg

zwiniecz 068.jpg prawie jak pastowany kaban


zwiniecz 065.jpg

I zobaczyłem mostek nad rzeczką Porzeczką. Ileż to wody w niej upłynęło...
a zarośnięte jej brzegi kryją nadal wspomnienia szczenięcych lat, kiedy każdej soboty Jaśko z Bronciem i nnnymi kolegami zbierali się by zgłębiać tajemnice kosmatej natury i chwaląc się swoją pućką sprawdzać, który jest w stanie "przestrzelić" na drugi brzeg. Tak rodziła się duma, albo wstyd zostania koniosrajem. Tu pachniało świeżym sianem i grzechem z pierwszego "siodłania gęsi" z Nechajką.
Tu też rodziła się prawdziwa pasja Pawlaka- konie. Nikt tak jak on nie potrafił ich pławić w wodzie i zadbać o nie pod każdym względem.
Bo żona jest ważna, ale ważniejszy koń. Pierwszy raz został sierotą po tym, jak Ruskie w 1916 zabrali mu ukochanego Faraona.
Ale ponad miłość do kobiety i koni była miłość do tej ziemi. Ziemi, której zawsze za mało..


zwiniecz 061.jpg

To tu rozegrała się tragedia po tym, jak Kargulowi lemiesz się omsknął i odkroił skibę Pawlakowego pola na trzy palce.. scena, która trwała całe życie...

zwiniecz 083.jpg

zwiniecz 062.jpg

Dziś wielkie drzewa chronią cieniem stare, zniszczone domy i obejścia. Jak dawniej.
Jak przed wojną, których przetoczyło się przez Krużewniki pięć, w tym dwie światowe.
O tych sąsiedzkich z plemieniem Kargulowym nie wspomnę..


zwiniecz 070.jpg

Sucha grobla i nikomu nie potrzebny młyn i żaby i ryby nikomu nie potrzebne i kładki i wysłużone kijanki, których klekot mieszał się z rozmowami i śpiewem piorących kobiet.
Dziś demokracja. Wszystko niczyje..


zwiniecz 079.jpg


zwiniecz 080.jpg

A gdzie rodzinna Hańczarówka i płot- przyczyna nowych wojen i miejsce sąsiedzkiego pojednania?
Gdzie dom Rózi co chuda jak drabina i smutna jak pusta stodoła?


20170717_120920.jpg

Koniec wsi zwany Nieszczęściem



skanowanie0001.jpg

Kościół św. Wojciecha


20170717_121242.jpg


zwiniecz 072.jpg

1934-50=1884


20170717_121819.jpg

Im więcej w człowieku złości, tym mniej w nim człowieka. A ludzi są różne: są ludzie ptaki i ludzie robaki, co to podgryzają i czekają chwili, żeby wyjść z ukrycia


zwiniecz 078.jpg

Za tym wzniesieniem leży Trembowla. Tam tory i stacja kolejowa, gdzie w bydlęcym wagonie wraz z dobytkiem rozpoczęła się powojenna epopeja rodziny Pawlaka. Jako sołtys zdał klucze od wszystkich budynków ukraińskiemu następcy , odwiedził groby przodków i jako ostatni wsiadł do swojej Arki Noego, co unosiła się na wodach potopu i popłynął na Ziemie Odzyskane, ku swemu przeznaczeniu...
Płacz głośno, nie wstydż sia, bo ja też płaczę...

Cmentarz na Panieńskiej Górce nadal jest i łączy zwaśnione pokolenia. Ziemia na nim dobra, pachnąca. Starczy dla wszystkich.
Choć szukałem, nie znalazłem na nim podwójnej brzozy na grobie Maryjki i Kacpra. Może ty znajdziesz ten skarb ukryty w blaszanym pudełku po prezerwatywach żołnierzy Wermachtu i zawinięty w jutowy worek karabin, co to z niego zamek wylata? Bo choć to obrzyn, zawsze się przyda, bo sąd sądem, ale sprawiedliwość i tak musi być po naszy stronie.